Bir Meslek Düşünün Ki… (Konuk Yazar: Sinan Doğan Otsavur)

Bir meslek bir insan düşünün ki  her işten anlasın, eski yada modern her türlü makineden, eşyadan,  antikadan, elektronik cihazdan anlasın, hangi iş koluna dair işletme fabrika ne varsa bilsin, gördüğü bina, kara, hava, deniz ve demir yolu taşıtları, tesisat, makine, demirbaş, emtea, otel, tatil köyü, market, kasap, restoran, AVM v.b ne olursa olsun kaç para eder içinde ne kadar mal var anlasın, sahibinin görmediğini görsün, bilmediğini bilsin, ayda 5-6 bin km yol yapsın, iyi mühendis, iyi muhasebeci, iyi dedektif, iyi tekneci, havacı, karacı, iyi sigortacı, iyi risk analisti olsun, doğal afetten anlasın, yangın nereden nasıl çıkmış kim yada ne sebep olsun anlasın, anlasın da anlasın.

Yavaş yavaş meslek grubu belli oldu sanırım, tüm sigorta hukuku, ticaret hukuku, sigorta genel şartları, sektördeki cümle sigorta şirketinin poliçe özel şartları konusunda bilgi sahibi olsun yada en azından bir kere okuyunca ne olduğunu anlasın, derya deniz mesleki bilgisi, tecrübesi olsun.

 Eskiler a,b,c d .. lerin hepsinden anlar, tek branştı , yenilerde tane tane, yavaş yavaş, branş branş….

a) Kara araçları,
b) Hava, deniz ve demiryolu araçları,
c) Emtia ve kıymete ilişkin nakliyat,
ç) Yangın, doğal afet, kaza ve hırsızlık,
d) Mühendislik,
e) Kredi ve finans – Emniyeti suistimal, hukuksal koruma ve destek,
f) Sağlık, hastalık ve ferdi kaza,
g) Tarım ve hayvan hayat

Doğru tahminler olmuştur artık, ayda binlerce km yol yapan, canı yolda, her işten anlayan, hasar nerede o orada “Sigorta Eksperleri” ve eksperlik sistemi…

Türkiye’de 903 gerçek kişi, 439 tüzel kişi, mesleğine devam etmeyen 209 kişinin “Bağımsız Eksper” olduğu ifade ediliyor. Zaten bağımlı eksperde olmuyor. 5684 sayılı Sigortacılık Kanununa göre “Sigorta eksperleri, Sigorta konusu risklerin gerçekleşmesi sonucunda ortaya çıkan kayıp ve hasarların miktarını, nedenlerini ve niteliklerini belirleyen ve mutabakatlı kıymet tespiti, ön ekspertiz ve hasar gözetimi gibi işleri mutat meslek olarak yapan tarafsız ve bağımsız yapan gerçek veya tüzel kişilerdir” diye tarif edilir.

Bağımsız olmaları da gerekir, herhangi bir sistemde karar veren mekanizmaya güven azaldığında sistem nasıl çökerse eksperde bağımsız olmazsa sigorta sistemi zarar görür. Hasar olduğunda sigortalının Eksper, Tahkim Komisyonu veya son çare Yargı dışında yapacağı çok fazla bir şey yok. Bu nedenle işin başında hasar tespitleri   “Bağımsız Eksperler”ce yapılmalı.

Ancak, yaklaşık 10 yılda bir sınavı açılan binlerce başvurunun olduğu az sayıda insanın kabul edildiği bu meslekte, eksperlik ücretinin sigorta şirketlerince verildiği bir sistemde bağımsızlık konusu tartışılıyor, şirketlerin eksperlerin görevi olmayan bir sürü operasyonel işlerin yapılmasını talep ettiği, ücretlerin diplerde olduğu, eski tecrübeli eksper veya büyük ekspertiz şirketlerinin pastadan büyük dilimi aldığı bir yapıda bağımsızlığına helal geldiğini düşünen yada adil olmadığını düşünen bir sürü eksper var.

Sonunda bağımsız eksperler içinde bağımsızlığını ilan edenler oldu, yeni kanun ile “sigortalı, eksper ataması yapabiliyor”. Şu anda çok işlediği söylenemez, yeni bağımsızlar sigortalıdan ihbar alıyor, rapor sonrası ücret ödenmesi ise hala karmaşa, tartışmalı bazen mahkemelik. Önerilen Hazine Müsteşarlığı yada TOBB gözetiminde eksper havuzdan atansın, ücret havuzdan ödensin adil sayıda hasar dağılımı olsun v.b..

Eksperler bağımsız mı değil mi, nasıl konumlanmalı,  eksper, şirket, sigortalı unsurları ortak güven ortamı içinde adil ve bağımsız bir noktada nasıl buluşur tartışmaları daha da sürecek gibi kısa zamanda çözülmesi bekliyor, umuyoruz.