Aynı kalitede malzemeyi kullanarak şehrin iki ayrı arsasında inşaa edeceğiniz, aynı planlı gayrimenkulün değeri aynı olmuyor. Çünkü binanın değerini sadece kullanılan malzeme değil arsanın içinde bulunduğu lokasyon da etkiliyor.
Örnek: Aynı binayı Etiler ve Ümraniye’de inşaa ettiğinizde konutların değeri Etiler’de Ümraniye’ye göre çok daha fazla oluyor. Çünkü orada çeşitli nedenlerle, (Şehir merkezine yakınlık, ikamet edenlerin gelir seviyelerindeki farklılık gibi) arsa çok daha kıymetli olabiliyor.
Deprem bölgesinde konutu hasarlanan kişilerin evlerini aynı arsaya tekrar inşaa etmeleri ile farklı bir arsaya inşa etmeleri arasında da inşaat maliyeti açısından bir fark olmasa da, konutların piyasa satış değerleri arasında fark olacaktır.
Örnek: 400 bin TL’lık inşaat maliyeti olan aynı planlı ve ölçülü bir konut, inşaat tamamlandıktan sonra farklı bir arsada 1 milyon TL iken yeni bir arsa üzerinde yükseldiğinde 500 bin TL olabilir. Aslında hukuki tabiri tam karşılamasa da arsa farkından kaynaklı bu değer değişimine “şerefiye” ismini verebiliriz.
…
Deprem sonrası hasarlanan konutlarda limitine kadar DASK ve limit üstünde bir değer var ise de konut- yangın poliçesi içerisindeki, ihtiyari deprem sigortası teminatı devreye girecektir.
Bu police sahiplerine hasarlı konutları için sigorta şirketleri tarafından gerçekleştirilecek tazminat ödemelerinde aşağıda yer alan“Yangın Sigortası Genel Şartları’nda Tazmin Kıymetlerinin hesabı maddesi” uygulanacaktır.
B.5- Tazmin Kıymetlerinin Hesabı
5.1- Sigorta tazminatının hesabında sigortalı şeylerin rizikonun gerçekleşmesi anındaki tazmin kıymeti (rayiç bedel) esas tutulur. Ancak sigorta ettiren ve sigortacı poliçenin ikame bedeli (yeni değer) üzerinden tanzim edilmesi hususunda anlaşabilir. Bu durumda poliçenin ikame bedeli (yeni değer) üzerinden tanzim edildiği poliçede açıkça belirtilir.
1.1 Rayiç bedel esasına göre tanzim edilen poliçelerde; teminat kapsamına dâhil edilmiş olan kıymetlerin tazminat ödemelerinde eskime, aşınma, yıpranma (kullanma payı) ve başka sebeplerden ileri gelen kıymet eksilmeleri düşülür ve varsa yenilerinin belirgin randıman ve nitelik farkları da ödenecek tazminattan indirilir.
1.2 Yeni değer (nakliye, montaj, gümrük, vergi, resim, harç masrafları dâhil olmak üzere yenisinin ikame bedeli) esasına göre tanzim edilen poliçelerde, teminat kapsamına dahil edilmiş olan kıymetlerin tazminat ödemelerinde;
a) Poliçede eskime, aşınma, yıpranma (kullanma) payı için belirtilmiş olan azami oranın veya yaşın aşılmaması kaydıyla, rizikonun gerçekleştiği yer ve tarihte sigorta konusu kıymetin yeniden yapım veya alım maliyetine göre bulunan ikame bedeli esas alınır. Ancak sigortacının eksik sigorta, sovtaj ve belirgin teknoloji farkından kaynaklanan tenzilat hakları saklıdır.
b) Eskime, aşınma ve yıpranma (kullanma) payı için poliçede belirtilmiş olan azami oranının veya yaşın aşılmış olması halinde, tazmin kıymetinde rayiç bedel esası dikkate alınır.
…
Depremde sigortalı binanın rayiç veya yeni değeri ödenir, arsa bedeli ödenmez.
Konut ağır hasarlı ve oturulamayacak durumda ise hasar ödemelerinde Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından düzenli aralıklar ile belirlenen Bina İnşaat Birim Maliyetleri baz alınacaktır. Binanın inşaatında kullanılan malzeme sınıfına göre bu listeden bina inşaat değeri tespit edilecek ve sigortalıya ödenecektir.
Sigorta tazminat hesaplamalarında yıkılan veya hasarlanan binanın aynı arsa üzerine tekrar inşaa edileceği öngörülür.
Yakın zamanda meydana gelen yıkıcı deprem hasarında, deprem fay hatlarının varlığından kaynaklanan risk nedeniyle binalar aynı lokasyonlarda yapılamaz ise arsadan kaynaklı değer değişim farkı DASK ve de konut sigorta poliçelerindeki ihtiyari deprem teminatı çerçevesinde ödenmemektedir.